Gunnison, Colorado (2008)
Even voordat ik Gunnison in Colorado binnenrolde, stapte ik van mijn fiets om enkele foto’s te maken van een bijzonder voorwerp. Boven het bord van het Long Holiday Motel torende een witte bol uit met daaraan zestien kleurrijke spikes. Het leek me een relict uit de Space Age, iets dat moest lijken op de Sputnik. De jaren 50 en 60 leverden vele futuristische ontwerpen op van allerlei voorwerpen. De ruimtevaart deed het als thema voor reclame goed in die tijd. Ook in de motelbranche, waar het de kunst was om automobilisten van de highways te lokken. Maar zoiets als dit kleurrijke geval had ik nog niet eerder gezien.

Het blijkt te gaan om een Roto-Sphere. Van 1960 tot en met 1971 werden er 234 gemaakt door knutselaar Warren Milks. Ze stonden verspreid bij uiteenlopende bedrijven over heel Amerika. Er zijn nog maar enkele exemplaren over. En daarvan zijn nog maar vier operationeel. De meest bekende is die van Joe’s Liquor Store in Memphis, Tennessee. Daarvan siert een foto de hoes van Still Shakin’, het nieuwe album van North Mississippi Allstars.

Warren Milks had een bedrijf in reclamemateriaal in Bossier City, Louisiana. De Roto-Sphere was zijn vondst en hij maakte ze allemaal in zijn eigen werkplaats. De Roto-Sphere bestond uit twee halve bollen en zestien spikes die rondom voorzien waren van neonbuisjes. Die halve bollen draaiden in drie richtingen tegen elkaar in, waardoor een kleurrijk schouwspel ontstond. 

Bijna alles van de Roto-Sphere werd met de hand in elkaar gezet door Milks. Daardoor was het lastig om defecte exemplaren te laten repareren. De om de as draaiende onderdelen werden aangedreven door een motor, die was voorzien van een soort versnellingsbak. Sommige eigenaren slaagden er in om reparaties uit te voeren met onderdelen van auto’s. Een ingewikkelde en daardoor dure aangelegenheid. En dan waren er nog de neonbuisjes die het regelmatig begaven. Geen wonder dus dat er nog maar een paar werkende ‘Sputniks’ te bewonderen zijn.

De Roto-Sphere voor het motel in Gunnison had ook betere tijden gekend. Toen ik het motel in 2008 passeerde waren de originele kleuren van de spikes nog te zien. Weliswaar met afbladderende verf, maar toch. Later werden de bol en spikes geverfd in roodbruin en oranjegeel. De mededeling ‘low rates’ werd vervangen door ‘free internet wi-fi’ en op het onderste paneel met ‘sweet table’ staat nu ‘new rooms’.

De veronderstelling dat Milks inspiratie vond in de Sputnik blijkt niet te kloppen. Tegenover de website RoadsideArchitecture.com liet hij weten dat hij op het idee was gekomen na de een of andere reclame op televisie. Wat precies, dat wist de in 2012 overleden maker ook niet meer. Hij suggereerde dat een commercial voor speelgoed of misschien een ronddraaiend ornament als kerstversiering hem had geïnspireerd. Dat mensen zijn Roto-Sphere een ‘Sputnik’ waren gaan noemen vond hij trouwens prima.

In een oude brochure voor de Roto-Sphere ging het over ruimteschepen en vliegende schotels. Milks prijsde zijn vondst aan als een voorwerp met hoge attentiewaarde. De roterende halve bollen met spikes leverden volgens hem een oogverblindend effect op dat tussen alle andere reclameborden en neonverlichting zeker zou opvallen. Op filmpjes op YouTube is te zien dat zijn woorden kloppen. Maar zelfs als kaal voorwerp zoals bij het Long Holiday Motel is de creatie van Milks prachtig.

De hoesfoto van Still Shakin’ werd genomen door Steve Selvidge. Op de website van Flickr staan meer foto’s van hem. Allemaal beelden die te vergelijken zijn met de foto’s van Vluchtstrook Amerika. Deze Selvidge speelt gitaar in The Hold Steady en staat ook wel eens op een podium met Luther en Cody Dickinson van North Mississippi Allstars. Net zoals zijn vader Sid Selvidge vroeger wel speelde met Jim Dickinson, de vader van Luther en Cody, bijvoorbeeld in de band Mud Boy and The Neutrons.